اختلالات خواب در سالمندان
داشتن خواب مناسب می‌تواند تضمین کننده سلامتی بدن باشد. در سنین سالمندی داشتن خواب کامل از اهمیت بالایی برخوردار است. زمانی که فرد سالمند برای یک مدت زمان طولانی دچار مشکلات کم‌خوابی، خر و پف، بدخوابی و.. شود در واقع به اختلال خواب مبتلا شده است. اختلال در خواب ممکن است در هر سنی برای فرد پیش بیاید اما در سنین سالمندی میزان آن بسیار بیشتر از سنین دیگر است، علائم آن بسیار آشکار‌تر خود را نمایان می‌کنند.
افراد سالمند برای داشتن یک بدن سالم باید در طول شب حدود هشت ساعت خواب کامل داشته باشند. در صورت داشتن خواب شب می‌توانند در طول روز بشاش و شاد باشند، البته سالمندان هم می‌توانند رد طئل روز خواب میان روزی داشته باشند. حدود ساعت یک تا سه بعدازظهر بهترین زمان برای خواب میان‌روزی است. به هیچ عنوان نباید اجازه دهید سالمندان از ساعت ۶ عصر به بعد خواب میان روزی داشته باشند، این کار تنها باعث اختلال در خواب شبانه آن‌ها می‌شود. معمولا بیخوابی و اختلال در خواب سالمندان به سه دسته تقسیم می‌شود: اختلال در شروع خواب، اختلال در تداوم خواب و اختلال در ریتم خواب و بیداری
- اختلال در شروع خواب: بسیاری از افراد سالمند زمانی که به رختخواب خود می‌روند، باید برای مدت زمان طولانی در رختخواب بمانند تا خوابشان ببرد.
- اختلال در تداوم خواب: این دسته از سالمندان کسانی هستند که می‌خوابند اما بعد از گذشت چند ساعت از خواب بیدار می‌شوند، دیگر نمی‌توانند تا صبح بخوابند. این اختلال می‌تواند ناشی از اختلالات خلقی و افسردگی هم باشد.
- اختلال در ریتم خواب و بیداری: در این نوع اختلال فرد سالمند زودتر از دیگر اعضای خانواده می‌خوابد و زودتر از دیگر اعضا از خواب بیدار خواهد شد.
علت بیخوابی در سالمندان
بیخوابی در سالمندان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- علل‌های جسمی و روانی: انواع بیماری‌ها چون نارسایی قلبی، وزن بالا، بیماری تنفسی، سینوزیت، دیابت، افرسدگی، استرس و اضطراب و… می‌توانند دلیلی بر اختلال در خواب باشد.
- علل محیطی: عوامل محیطی چون محیط گرم و سرد، شلوغ و پر سر و صدا، شلوغ بودن خانواده‌ها، حریم خصوصی و… از دیگر عوامل محیطی هستند که می‌توانند روی علت بدخوابی و کم‌خوابی فرد تاثیرگذار باشند.
- علل ناشی از الگوی زندگی: داشتن برنامه غذایی نامناسب، مصرف بیش از حذ الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار می‌تواند دلیلی بر بیخوابی فرد سالمند باشد.
بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی شبانه سالمندان
کم‌خوابی و پرخوابی افراد سالمند
اگر فرد سالمند در طول شبانه روز کمتر از سه تا پنج ساعت استراحت کند به کم‌خوابی مبتلاست، در مقابل اگر بیش از پنج تا هشت ساعت خواب در طول شبانه روز داشته باشد به پرخوابی مبتلا شده است. داشتن این الگو اشتباه می‌تواند موجب کاهش عمر در سالمندان شود به همین دلیل، بهتر است نسبت به درمان آن سریعا اقدام کنید. کم‌خوابی و پرخوابی در افراد سالمند می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- ازجمله دلایل کم‌خوابی می‌توان به افسردگی، شیدایی، اضطراب، استرس، بیماری‌های عفونی، قلبی، کلیوی، سرطان و… اشاره کرد.
- ازجمله دلایل پرخوابی هم می‌توان به مصرف دارو، خستگی بیش از حد ناشی از ضعیف بودن بدن و… اشاره کرد.
استرس در سالمندان
داشتن استرس و عدم آرامش در سالمندان می‌تواند زمینه را برای بیماری‌های دیگر مهیا کند. استرس می‌تواند از نظر روحی، روانی و جسمی روی افراد سالمند تاثیرگذار باشد. ادامه دار بودن این استرس در افراد سالمند می‌تواند بسیاری خطرناک باشد. زمانی که بدن فرد سالمند احساس خطر کند سیگنال‌هایی را به عضلات مختلف بدن ارسال می‌کند. این سیگنال‌ها موجب افزایش انقباض عضلات بدن می‌شود. از طرف دیگر موجب آزاد شدن هورمون‌های استرس در غدد آدرنال بدن خواهند شد. آزاد شدن این هورمون‌ها می‌تواند موجب افزایش استرس و اضطراب در بدن فرد شود.
علل ایجاد استرس در سالمندان
مهم‌ترین دلایل علل استرس در سالمندان عبارتنداز:
- تغییر جدید در زندگی فرد سالمند
- نگهداری از فرزندان و دغدغه‌های مربوط به آن‌ها
- مرگ و بیماری عزیزان و اطرافیان
- کاهش توانایی و نیروی جسمی فرد در سنین سالمندی
- ترس از زندگی مستقل
- تغییرات در محل زندگی، شیوه زندگی و… فرد سالمند
درمان استرس در سالمندان
یکی از راه‌های موثر در درمان استرس در تمامی سنین آن است که در رابطه با موضوع مورد نظر با مشاوره صحبت کنید. این موضوع در رابطه با سالمندان هم صدق می‌کند، آن‌ها می‌توانند برای درمان استرس خود با یک مشاور و فرد راهنما گفتگو کنند. مشاور در این راه از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کند که می‌تواند موجب بهبود استرس و شرایط فرد سالمند شود:
- گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش: گوش دادن به موسیقی‌های آرامبخش می‌تواند موجب بهبود حال فرد شود. استرس و اضطراب را از فرد دور می‌کند و می‌تواند با اطمینان خاطر و با آرامش به کارهای خود بپردازد.
- ورزش آرام: انجام ورزش‌های آرام همچون یوگا، پیلاتس، تایچی و… می‌تواند موجب آرامش روج و جسم فرد سالمند شود. البته پیاده‌روی برای سالمندان، می‌تواند یک ورزش آرامبخش عالی باشد.
- آرامش عضلات: در این تکنیک سالمندان یاد می‌گیرند که چگونه عضلات خود را منقبض کنند و سپس آن را شل کنند. این کار علاوه بر اینکه خستگی را از بدن خارج می‌کند به ریلکس شدن عضلات بدن کمک بسیاری خواهد کرد. بهتر است این کار را بیشتر روی عضلات دست و پا انجام دهید.
- تصویرسازی ذهنی: این تصویرسازی می‌تواند به درمان استرس و اضطراب فرد کمک بسیاری کند. معمولا باید فرد سالمند خود را در مکان که دلش می‌خواهد و آنجارا دوست دارد تصور کند.
علائم استرس در سالمندان
استرس در افراد سالمند می‌تواند با علائم بسیاری همراه باشد. ازجمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سیاهی دور چشم
- احساس ضعف و خستگی
- سردی دست و پا
- افزایش فشار خون بدن
- افزایش ضربان قلب
- لرزش دست و پا
- احساس ضعف و گرسنگی
- یبوست و اسهال
- مشکلات گوارشی
- افزایش سرعت تنفس در فرد سالمند